Αξιόλογο κτήριο στο Δοξάτο είναι ο Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου που βρίσκεται στο κέντρο του χωρίου και χτίσθηκε το 1867, με τη συνδρομή και τη δαπάνη απάσης τάξεως και ηλικίας των χριστιανών του Δοξάτου οικούντων και παρεπιδημούντων αδερφών ευσεβών. Ο ρυθμός κτίσης του είναι η απλή βασιλική διότι οι Οθωμανοί κατακτητές της εποχής δεν επιθυμούσαν το χτίσιμο ναών με τρούλο ώστε να μη μοιάζουν με τους μιναρέδες που διέθεταν τρούλο. Εξωτερικά φαινόταν σαν αποθήκη για να μη προκαλεί τους Τούρκους, στους οποίους ήταν υπόδουλο τότε το Δοξάτο. Τα παράθυρα ήταν ψηλά χτισμένα για να μη μπορούνε να δούνε μέσα. Αντικατέστησε τον προηγούμενο Ενοριακό ναό, επίσης αφιερωμένο στον Άγιο Αθανάσιο, που βρισκόταν στη θέση των σημερινών Κοιμητηρίων. Η τοπική λαογραφία αναφέρει την φράση των παλαιών Δοξατινών που λέει: «Στο τέλος στον Άη Θανάση θα πάμε», με την οποία χιουμοριστικά μιλάνε για το γεγονός της επικήδειας ακολουθίας η οποία παράλληλα αποδεικνύει την ύπαρξη του ναού στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Η είσοδος του ναού ήταν χτισμένη με περιστύλιο κάτω από την εντοιχισμένη πλάκα που υπάρχει και σήμερα στη δυτική πλευρά του ναού και όριζε τον εξωνάρθηκα. Αργότερα χτίστηκε νάρθηκας για να μεγαλώσει ο χώρος του ναού και άλλαξε η είσοδος η οποία υπάρχει σήμερα. Η είσοδος αυτή άνοιγε μόνο τις Κυριακές. Εσωτερικά έχει τρία κλίτη και γυναικωνίτη. Στηρίζεται σε κολόνες που είναι από κορμούς δέντρων επιχρισμένες με ασβεστοκονίαμα και άχυρο. Στο πάνω μέρος τους υπάρχουν κιανόκρανα κορινθιακού ρυθμού. Η οροφή είναι ξύλινη και υπάρχει αγιογραφία του Παντοκράτορα. Το δάπεδο είναι μαρμάρινο και στο κέντρο υπήρχε ανάγλυφος δικέφαλος αετός ο οποίος σήμερα ελάχιστα διακρίνεται. Το χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαιρετικής ομορφιάς και τέχνης στηρίζεται και αυτό σε κορμούς δέντρων οι οποίοι παρέμειναν αυτούσιοι, χωρίς επίχρισμα λόγου έλλειψης οικονομικών πόρων. Για τον ίδιο λόγο και το πάνω μέρος του τέμπλου δεν είναι ξυλόγλυπτο (έργο Ηπειρωτών μαστόρων). Κοσμείται με εικόνες του 1870 οι οποίες είναι δωρεές των τότε οικογενειών του Δοξάτου και τις Χωριστής. Είναι εφάμιλλο του παλιού ναού της Μητροπόλεως, της Εικοσιφοινίσσης και τις Χωριστής. Επίσης χειροποίητα ξυλόγλυπτα είναι η Αγία Τράπεζα, ο Αρχιερατικός θρόνος, ο Άμβωνας και το Προσκυνητάρι. Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι τα καντήλια είναι Αυστριακής κατασκευής και προέλευσης. Στο προαύλιο υπήρχε εξέδρα με κουβούκλιο για την τέλεση των εορτών. Στο πίσω μέρος του ναού στέγασε κατά τη περίοδο εκείνη ένα Αρρεναγωγείο και ένα Παρθεναγωγείο. Το καμπαναριό που χτίστηκε το 1893 είναι μαρμάρινο και παλαιότερα υπήρχε σε αυτό ρολόι , το οποίο καταστράφηκε από Θεομηνία. Είναι ένα από τα ωραιότερα της περιοχής και αποτελεί ένα πραγματικό έργο τέχνης. Στο τέταρτο όροφο του βρίσκονται οι δύο καμπάνες του. Όσο αφορά το ύψος του καμπαναριού σημειώθηκαν ενστάσεις εκ μέρους των Οθωμανών κατακτητών. Αυτό συνέβη διότι οι Τούρκοι δεν ήθελαν το Ορθόδοξο καμπαναριό να ξεπεράσει σε ύψος τον Οθωμανικό μιναρέ που βρισκόταν στη θέση που σήμερα στεγάζεται το Δημαρχείο Δοξάτου. Η λύση τελικά που δόθηκε ήταν να είναι στο ίδιο ύψος. Ακόμη οι Δοξατινοί σκέφτηκαν να υπερυψώσουν το δάπεδο της έκτασης γύρω από το Ναό προκειμένου να σηκωθεί πιο ψηλά το καμπαναριό. Στη καταστροφή το 1913 ο ναός υπέστη μικρές ζημιές από την πυρκαγιά. Έτος κατά το οποίο έγινε και η αλλαγή κατεύθυνσης της κυρίας εισόδου του ναού από δυτική, σε νοτιοδυτική, η οποία παραμένει έως σήμερα. Με υπουργική απόφαση ο ναός έχει χαρακτηρισθεί <<διατηρητέο μνημείο>>. Με το πέρασμα των ετών καθώς ο ναός αποτελούσε σημαντικό σημείο συγκέντρωσης των ντόπιων κατοίκων για την τέλεση των διαφόρων Μυστηρίων υπήρξε η ανάγκη αναπαλαίωσης του . Την αναπαλαίωση της εκκλησίας ανέλαβε ο ιερέας κ. Αγγέλου Ιωάννης με την επιτροπή της την περίοδο 1997 – 2005. Η αναπαλαίωση ξεκίνησε από την κεραμοσκεπή κι επεκτάθηκε στο εσωτερικό του ναού. Οι τοίχοι βάφτηκαν και φιλοτεχνήθηκαν, αποκαλύφθηκε και συντηρήθηκε το αρχικό χρώμα του τέμπλου (το πράσινο χρώμα γύρω από τις εικόνες) της δεκαετίας του 1870, έγινε καθαρισμός του καμπαναριού και αποκαλύφθηκαν κάτω από την πλάκα εγκαινίων, αγκωνάρια στη δυτική πλευρά που είχαν τσιμεντωθεί στο παρελθόν. Ο ζήλος του ιερέα της περιόδου εκείνης, στον οποίο βασίζονται και κάποιες πληροφορίες της παρούσας εργασίας, τον παρακίνησε να συγκεντρώσει αντικείμενα όπως ασημένια καντήλια και πολυελαίους από κρύσταλλο που βρισκόντουσαν είτε στα κοιμητήρια του Δοξάτου είτε στην αποθήκη της εκκλησίας της τότε εποχής και αυτά (1870). Στα πλαίσια της αναπαλαίωσης όλα αυτά τα αντικείμενα συντηρήθηκαν επιμελώς και επανατοποθετήθηκαν στην αρχική τους θέση όπου και ο επισκέπτης μπορεί να δει σήμερα. Ο συγκεκριμένος ναός σήμερα είναι επισκέψιμος και τελούνται Θείες Λειτουργίες σε μικρές γιορτές, τα Σάββατα και κάποιες Κυριακές κυρίως το χειμώνα, όπως επίσης γίνονται και αγρυπνίες μέσα σ αυτόν.

Φορέας: Ιερά Μητρόπολη Δράμας
Τηλ. +302521032362